Innovatie in de circulaire economie en de productetikettering

3.1 Innovatie in de circulaire economie

De transitie naar een circulaire economie vereist innovaties in de manier waarop industrieën produceren, consumenten gebruiken en beleidsmakers wetgeving maken [13]. Circulaire economie is intrinsiek gebonden aan eco-innovaties in de manier waarop samenlevingen wetgeven, produceren en consumeren [14] en deze kunnen worden gedefinieerd als “de productie, toepassing of exploitatie van een goed, dienst, productieproces, organisatiestructuur of management of bedrijfsmethode die nieuw is voor het bedrijf of de gebruiker en die gedurende de hele levenscyclus resulteert in een vermindering van milieurisico’s, vervuiling en de negatieve effecten van het gebruik van hulpbronnen (inclusief energieverbruik) in vergelijking met relevante alternatieve” [15].

Innovatie in een bedrijf verwijst over het algemeen naar het veranderen of creëren van effectievere processen en producten, en kan de kans op succes van een bedrijf vergroten. Bedrijven hebben eco-innovaties nodig om concurrerend te zijn, om te voldoen aan de wettelijke vereisten, om te voldoen aan de vraag van klanten naar duurzame producten, enz.

Over de hele wereld biedt de behoefte aan meer duurzaamheid kansen voor innovators door een concurrentievoordeel te belonen aan degenen die duurzamere praktijken toepassen en aan degenen die duurzamere producten aan hun klanten aanbieden [16]. De eco-innovaties variëren van stapsgewijze verbetering van een bestaand ontwerp of proces tot geheel nieuwe businessmodellen en betreffen alle denkbare vormen van innovatie. Volgens V. Prieto-Sandoval, C. Jaca en M. Ormaza [13], kunnen acht soorten van dergelijke eco-innovaties worden geïdentificeerd:

• Business model innovaties,
• Netwerkinnovaties – samenwerken met andere bedrijven,
• Organisatiestructuur innovaties,
• Procesinnovaties – de manier om producten te maken,
• Productinnovaties – de kwaliteit en functionaliteit van de producten,
• Service innovaties,
• Marktinnovaties – communicatiekanalen met de klant, merkwaarden, productpositionering,
• Innovaties op het gebied van klantbetrokkenheid – focus op klantervaringen en tegemoet komen aan hun behoeften.

De transitie naar een circulaire economie kan zeker worden vergemakkelijkt door eco-innovatie, in al zijn denkbare vormen, inclusief innovatie van productetikettering.

3.2 Innovatie in productetikettering

De toenemende vraag naar verbeterde productveiligheid en duurzaamheid leidde tot aanzienlijke innovatie in PL. Innovatieve labels zijn in staat om temperatuur en kwaliteit te bewaken, productveiligheid te garanderen, namaak te voorkomen en nog veel meer. Gebruikt in combinatie met technologieën zoals Internet of Things, Cloud Computing en mobiele technologieën, kunnen deze labels track & trace-mogelijkheden bieden en helpen bij het lokaliseren van producten terwijl ze door de supply chain bewegen.

Een goede traceerbaarheid zorgt voor een betere controle van de productkwaliteit en de levensduur van het product in de hele toeleveringsketen. De temperatuurgevoelige labels zorgen er bijvoorbeeld voor dat producten zoals vaccins, farmaceutische producten of bederfelijke voedingsmiddelen op de vereiste temperatuur zijn bewaard en veilig in gebruik blijven. Ze bieden continue monitoring en registreren de hoogste temperatuur die door het product wordt bereikt. De meest gebruikte technologieën voor traceerbaarheid zijn de RFID (Radio Frequency Identification), de NFC (Near Field Communication) en de QR-codes.

De bestrijding van namaak in verschillende markten is efficiënter dankzij PL-innovatie. BASF heeft bijvoorbeeld een nieuwe technologie ontwikkeld die een speciaal watermerk in het productlabel verwerkt dat binnenshuis onzichtbaar is maar duidelijk zichtbaar in zonlicht, waardoor klanten en retailers echte producten kunnen identificeren. Productlabels die een QR-code combineren met aanvullende informatie, bedrukt met onzichtbare fotochromatische inkt, worden ook gebruikt voor het voorkomen van namaak en merkbescherming in verschillende industrieën.

Augmented Reality (AR)-labels kunnen de gebruikerservaring drastisch verbeteren en fabrikanten nieuwe manieren bieden om met klanten in contact te komen. Wanneer kijkers hun smartphonecamera op het productlabel richten, kunnen ze een hele nieuwe wereld van interactie en animatie ontsluiten, inclusief video’s, 2D/3D-inhoud, opties voor het delen van sociale media, enz.

De duurzaamheid is een belangrijk aspect voor de innovatie in productetikettering en de meeste technologische ontwikkelingen zorgen ook voor verbeteringen met betrekking tot het milieu. Deze verbeteringen hebben betrekking op materialen, praktijken en ontwerpideeën.

Bron: www.bodyscience.com.au

3.3 Slimme labeltechnologie

Slimme labels zijn productlabels waarin technologie is verwerkt, zoals RFID-tags, QR-codes, Near Field Communication (NFC), enz. die hun functionaliteit en inhoud uitbreiden tot buiten de traditionele printmethoden. Ze vertrouwen op een interactie met een consumentenapparaat (bijv. smartphone) om een interactie te vergemakkelijken. Een eenvoudig voorbeeld is een productlabel bedrukt met een QR-code die kan worden gescand door een mobiel apparaat en kan worden gekoppeld aan een webpagina of kan worden gevraagd om een applicatie te downloaden.

Slimme labels kunnen verschillende eigenschappen en functies hebben, van een eenvoudige barcode die leesbaar is voor een smartphone waarmee de consument toegang heeft tot aanvullende informatie tot een zichtbare kleurverandering die wijzigingen in de productomgeving aangeeft. Er zijn verschillende hoofdtypen slimme labels:

• Electronic Article Surveillance (EAS) – bevatten geen gegevens en worden gebruikt voor diefstaldetectie in winkels en bibliotheken,
• Near Field Communication (NFC)-tags – bevatten gegevens en worden gebruikt voor contactloze uitwisseling van gegevens over korte afstanden,
• Radio Frequency Identification (RFID) – verzendt digitale gegevens wanneer ze worden ondervraagd vanaf een nabijgelegen RFID-leesapparaat en wordt gebruikt in talloze toepassingen (bijv. Productidentificatie en -tracking, het versnellen van het kassaproces in winkels en diefstalpreventie),
• Slimme labels voor merkverbetering – worden gebruikt om nuttige of aantrekkelijke functies toe te voegen aan een product of de verpakking ervan,
• Detectielabels – gebruikt om gebeurtenissen zoals oververhitting, schokken, kantelen, trillingen, enz. te detecteren.

Vaak kan één slim label twee of meer functies vervullen, bijvoorbeeld RFID en temperatuurmeting.

Geavanceerde technologieën, zoals Internet of Things, Augmented Reality en Blockchain, worden gebruikt om productlabels nog slimmer te maken. Bumble Bee stelt zijn klanten bijvoorbeeld in staat om hun zeevruchten te traceren en te verifiëren dat het duurzaam is gevangen dankzij een slim label dat wordt aangedreven door blockchain-technologie [17]. In andere toepassingen kunnen NFC-compatibele labels consumenten detecteren en vertellen of een container is geopend of niet. Zoals eerder besproken, bieden AR-apps die worden geactiveerd door het productlabel nieuwe manieren voor klantbetrokkenheid en het verbeteren van de gebruikerservaring.

Bron: www.ift.org/

3.4 Duurzaamheidslabels

Duurzame ontwikkeling komt tegemoet aan de behoeften van het heden zonder het vermogen van toekomstige generaties om in hun eigen behoeften te voorzien in gevaar te brengen [18]. Duurzaamheid is een holistische benadering gebaseerd op drie pijlers, die samen moeten worden overwogen om blijvende welvaart te vinden:

• sociaal – heeft tot doel de sociale gelijkheid te verbeteren,
• economisch – heeft tot doel ervoor te zorgen dat een bedrijf winstgevend blijft gedurende zijn hele operatie,
• milieu – heeft tot doel het menselijk welzijn te verbeteren door de bescherming van natuurlijk kapitaal.

In de afgelopen decennia hebben bedrijven in toenemende mate duurzaamheidsnormen aangenomen als instrumenten om hun toewijding aan duurzame praktijken aan te tonen en dit aan de klanten te communiceren door middel van productetikettering.

Duurzaamheidsnormen en -certificeringen zijn vrijwillige richtlijnen die worden gebruikt om ervoor te zorgen dat een product wordt geproduceerd, verwerkt, vervoerd of verkocht in overeenstemming met bepaalde duurzaamheidscriteria, zoals gezondheids- en veiligheidsmaatregelen voor werknemers, bodembehoud en minimumprijs die aan boeren wordt betaald.

Er zijn over de hele wereld meer dan 400 duurzaamheidsnormen [19] en ze omvatten veel producten, waaronder landbouwproducten, textiel, elektronische apparaten, hout- en papierproducten, cosmetica en wasmiddelen. Deze normen kunnen worden vastgesteld door overheden, NGO’s en bedrijven of via multistakeholderinitiatieven.

De implementatie van duurzaamheidsnormen en duurzaamheidscertificering kan moeilijk en kostbaar zijn voor kmo’s, inclusief start-ups [20]. Maar met een duurzaamheidscertificering kunnen kmo’s zich onderscheiden van de concurrentie, de verkoop verhogen en gedijen in de huidige markt. Voor sommige kleine bedrijven, met name leveranciers van grote bedrijven, kan de certificering verplicht zijn.

Daarnaast kunnen MKB-bedrijven duurzaamheidsclaims op hun productlabels opnemen. De duurzaamheidsclaims zijn berichten die worden gebruikt om een product te onderscheiden en te promoten met verwijzing naar een of meer van de drie duurzaamheidsgebieden. Ze moeten echter enkele regels en voorschriften volgen [21].

Productlabels kunnen klanten helpen om duurzamere aankoopbeslissingen te nemen en zijn daarmee een belangrijk instrument om duurzaamheid te bevorderen.

Drie pijlers van duurzaamheid. Bron: www.wikimedia.org

3.5 Ecolabels

Ecolabelling is een vrijwillige methode voor certificering en etikettering van milieuprestaties, die over de hele wereld veel wordt gebruikt. Een ecolabel identificeert producten waarvan is aangetoond dat ze milieuvriendelijk zijn binnen een specifieke categorie. Waar duurzaamheidscertificeringen van toepassing zijn op bedrijven, hebben ecolabels dezelfde functie als het gaat om producten.

Ecolabels, ook wel milieulabels of groene labels genoemd, zijn middelen voor een bedrijf om te laten zien dat het zich inspant om zijn milieu-impact te verminderen. Dit wordt aan de klant gecommuniceerd door de aanwezigheid van het ecolabel-logo op een product, als bewijs dat de fabrikant van het product voldoet aan de ecolabelcriteria.

Ecolabelling stelt de bedrijven in staat om de vraag van de consument naar milieuvriendelijke goederen te benutten. Het kan hen ook motiveren om de milieuprestaties van hun producten te verbeteren, wat resulteert in een verminderde impact op het milieu.

Er is een breed scala aan productlabels die milieuvoordelen claimen. De Ecolabel Index omvat 455 ecolabels uit 199 landen en 25 industriesectoren (in augustus 2021) [8].

Ecolabels bieden bedrijven en start-ups de mogelijkheid om aan consumenten te signaleren welke producten meer respect hebben voor de natuurlijke omgeving dan hun vervangers. Ze kunnen een zeer goede marketingtool zijn en een concurrentievoordeel bieden.

In de Europese context maakt de ontwikkeling van ecolabelling van producten deel uit van de Integrated Product Policy-aanpak [22]. EU Ecolabel is een vrijwillig label dat producten en diensten identificeert die hun milieu-impact gedurende hun hele levenscyclus hebben verminderd [23]. De criteria van de EU-milieukeur moedigen fabrikanten aan om duurzame en gemakkelijk te repareren en te recyclen producten te ontwerpen, innovatie te bevorderen en hulpbronnen te besparen. Het kan een goede keuze zijn voor een start-up om EU Ecolabel-criteria te gebruiken als leidraad voor milieuvriendelijke best practices bij het ontwikkelen van hun producten.

KMO’s en micro-ondernemingen die een EU Ecolabel willen aanvragen, worden ondersteund met informatie en speciale kortingen [24]. Aangezien de EU-milieukeur een breed scala aan productgroepen dekt, kunnen veel MKB-bedrijven hun producten in aanmerking laten komen. Ook het aanvragen van een nieuw productgroepvoorstel is mogelijk

Bron: https://ec.europa.eu/environment