Innowacje w gospodarce cyrkulacyjnej a etykietowanie produktów

3.1 Innowacje w gospodarce cyrkulacyjnej

Przejście do gospodarki cyrkulacyjnej wymaga innowacji w sposobie produkcji, użytkowania przez konsumentów i stanowienia prawa przez decydentów. [13]. Gospodarka cyrkulacyjna jest nierozerwalnie związana z ekoinnowacjami w sposobie stanowienia prawa, produkcji i konsumpcji w społeczeństwach [14] Można je zdefiniować jako „produkcję, zastosowanie lub wykorzystanie towaru, usługi, procesu produkcyjnego, struktury organizacyjnej, metody zarządzania lub prowadzenia działalności gospodarczej, które są nowatorskie dla firmy lub użytkownika i które skutkują, w całym cyklu życia, zmniejszeniem ryzyka środowiskowego, zanieczyszczenia i negatywnego wpływu wykorzystania zasobów (w tym zużycia energii) w porównaniu z odpowiednimi rozwiązaniami alternatywnymi”. [15].

Innowacje w przedsiębiorstwie odnoszą się ogólnie do zmiany lub tworzenia bardziej efektywnych procesów i produktów i mogą zwiększyć prawdopodobieństwo sukcesu firmy. Przedsiębiorstwa potrzebują ekoinnowacji, aby być konkurencyjne, spełniać wymogi prawne, zaspokajać zapotrzebowanie klientów na zrównoważone produkty itp.

Na całym świecie potrzeba bardziej zrównoważonego rozwoju stwarza możliwości dla innowatorów, zapewniając przewagę konkurencyjną tym, którzy stosują bardziej zrównoważone praktyki oraz tym, którzy oferują swoim klientom bardziej zrównoważone produkty [16]. Ekoinnowacje obejmują zakres od stopniowego ulepszania istniejącego projektu lub procesu do całkowicie nowych modeli biznesowych i dotyczą wszelkich możliwych form innowacji. Według V. Prieto-Sandoval, C. Jaca i M. Ormaza [13]można wyróżnić osiem rodzajów takich ekoinnowacji:

• Innowacje w zakresie modeli biznesowych,
• Innowacje sieciowe – współpraca z innymi firmami,
• Innowacje w strukturze organizacyjnej,
• Innowacje procesowe – sposób wytwarzania produktów,
• Innowacje produktowe – jakość i funkcjonalność produktów,
• Innowacje w zakresie usług,
• Innowacje rynkowe – kanały komunikacji z klientem, wartości marki, pozycjonowanie produktów,
• Innowacje w zakresie angażowania klientów – koncentracja na doświadczeniach klientów i spełnianiu ich potrzeb.

Przejście do gospodarki cyrkulacyjnej z pewnością ułatwią ekoinnowacje, we wszystkich możliwych formach, w tym innowacje w zakresie etykietowania produktów.

3.2 Innowacje w zakresie etykietowania produktów

Rosnące zapotrzebowanie na zwiększone bezpieczeństwo produktów i zrównoważony rozwój doprowadziło do znacznych innowacji w PL. Innowacyjne etykiety są w stanie monitorować temperaturę i jakość, zapewniać bezpieczeństwo produktu, zapobiegać podróbkom i wiele innych. W połączeniu z takimi technologiami, jak Internet rzeczy, chmura obliczeniowa i technologie mobilne, etykiety te mogą zapewnić możliwość śledzenia i lokalizowania produktów w łańcuchu dostaw.

Dobra identyfikowalność pozwala na lepszą kontrolę jakości i czasu życia produktu w całym łańcuchu dostaw. Na przykład etykiety z czujnikami temperatury zapewniają, że produkty takie jak szczepionki, produkty farmaceutyczne lub łatwo psująca się żywność były przechowywane w wymaganej temperaturze i są bezpieczne w użyciu. Zapewniają one ciągłe monitorowanie i rejestrują najwyższą temperaturę osiągniętą przez produkt. Do najczęściej stosowanych technologii identyfikowalności należą: RFID (Radio Frequency Identification), NFC (Near Field Communication) i kody QR.

Walka z podróbkami na różnych rynkach jest skuteczniejsza dzięki innowacjom PL. Na przykład firma BASF opracowała nową technologię, która wprowadza do etykiety produktu specjalny znak wodny, który jest niewidoczny wewnątrz pomieszczeń, ale dobrze widoczny w świetle słonecznym, co pomaga klientom i sprzedawcom detalicznym w identyfikacji oryginalnych produktów. Etykiety produktów łączące kod QR z dodatkowymi informacjami drukowanymi niewidocznym tuszem fotochromatycznym są również wykorzystywane do zapobiegania fałszerstwom i ochrony marki w różnych branżach.

Etykiety wykorzystujące rzeczywistość rozszerzoną (Augmented Reality – AR) mogą znacząco poprawić wrażenia użytkowników i zapewnić producentom nowe sposoby angażowania klientów. Gdy widzowie skierują kamerę swojego smartfona na etykietę produktu, mogą otworzyć zupełnie nowy świat interakcji i animacji, w tym filmów wideo, treści 2D/3D, opcji udostępniania w mediach społecznościowych itp.

Zrównoważony rozwój jest ważnym aspektem innowacji w zakresie etykietowania produktów, a większość postępów technologicznych zapewnia także ulepszenia związane z ochroną środowiska. Ulepszenia te dotyczą materiałów, praktyk i pomysłów projektowych.

Źródło: www.bodyscience.com.au

3.3 Technologia inteligentnych etykiet

Inteligentne etykiety to etykiety na produkty, w których zastosowano technologię, taką jak etykiety RFID, kody QR, komunikacja bliskiego zasięgu (NFC) itp., która rozszerza ich funkcjonalność i zawartość poza tradycyjne metody drukowania. Polegają one na interakcji z urządzeniem konsumenckim (np. smartfonem) w celu ułatwienia interakcji. Prostym przykładem jest etykieta produktu z nadrukowanym kodem QR, który może być zeskanowany przez urządzenie mobilne i połączony ze stroną internetową lub zachęcający do pobrania aplikacji.

Inteligentne etykiety mogą mieć różne właściwości i funkcje – od prostego kodu kreskowego odczytywanego przez smartfon, który umożliwia konsumentowi dostęp do dodatkowych informacji, po widoczną zmianę koloru, która sygnalizuje zmiany w otoczeniu produktu. Istnieje kilka głównych typów etykiet inteligentnych:

• Elektroniczny nadzór nad artykułami (EAS) – nie zawierają danych i są wykorzystywane do wykrywania kradzieży w sklepach i bibliotekach,
• Tagi NFC (Near Field Communication) – zawierają dane i służą do bezdotykowej wymiany danych na niewielką odległość,
• Identyfikacja radiowa (RFID) – przesyła dane cyfrowe po wywołaniu ich przez znajdujący się w pobliżu czytnik RFID i ma niezliczone zastosowania (np. identyfikacja i śledzenie produktów, przyspieszenie procesu kasowego w sklepach, zapobieganie kradzieżom),
• Inteligentne etykiety dla wzmocnienia marki – stosowane w celu dodania użytecznych lub atrakcyjnych cech do produktu lub jego opakowania,
• Etykiety detekcyjne – służą do wykrywania takich zdarzeń, jak przegrzanie, wstrząsy, przechylenie, wibracje itp.

Często jedna etykieta inteligentna może pełnić dwie lub więcej funkcji, np. identyfikatora RFID i czujnika temperatury.

Zaawansowane technologie, takie jak Internet rzeczy, rzeczywistość rozszerzona i Blockchain, są wykorzystywane do tego, aby etykiety produktów były jeszcze bardziej inteligentne. Na przykład firma Bumble Bee umożliwia swoim klientom śledzenie owoców morza i weryfikację, czy zostały one złowione w sposób zrównoważony, dzięki inteligentnej etykiecie opartej na technologii blockchain [17]. W innych zastosowaniach etykiety obsługujące technologię NFC mogą wykrywać i informować konsumentów, czy opakowanie zostało otwarte, czy nie. Jak już wspomniano, aplikacje AR uruchamiane za pomocą etykiety produktu oferują nowe sposoby angażowania klientów i poprawiania doświadczeń użytkowników.

Źródło: www.ift.org/

3.4 Oznakowanie dotyczące zrównoważonego rozwoju

Zrównoważony rozwój zaspokaja potrzeby obecnego pokolenia bez uszczerbku dla zdolności przyszłych pokoleń do zaspokajania ich własnych potrzeb [18]. Zrównoważony rozwój jest podejściem holistycznym, opartym na trzech filarach, które należy rozpatrywać łącznie, aby osiągnąć trwały dobrobyt:

• społeczny – ma na celu poprawę równości społecznej,
• ekonomiczny – ma na celu zapewnienie rentowności przedsiębiorstwa przez cały okres jego działalności,
• środowiskowa – ma na celu poprawę dobrobytu człowieka poprzez ochronę kapitału naturalnego.

W ciągu ostatnich dziesięcioleci firmy w coraz większym stopniu przyjmowały normy zrównoważonego rozwoju jako instrumenty służące do demonstrowania swojego zaangażowania w zrównoważone praktyki i informowania o tym klientów poprzez etykietowanie produktów.

Normy i certyfikaty zrównoważonego rozwoju są dobrowolnymi wytycznymi stosowanymi w celu zapewnienia, że produkt jest produkowany, przetwarzany, transportowany lub sprzedawany zgodnie z określonymi kryteriami zrównoważonego rozwoju, takimi jak zdrowie i bezpieczeństwo pracowników, ochrona gleby i minimalna cena płacona rolnikom.

Na całym świecie istnieje ponad 400 norm zrównoważonego rozwoju [19] i dotyczą one wielu produktów, w tym produktów rolnych, tekstyliów, urządzeń elektronicznych, wyrobów z drewna i papieru, kosmetyków i detergentów. Normy te mogą być ustanawiane przez rządy, organizacje pozarządowe, przedsiębiorstwa lub w ramach inicjatyw wielostronnych.

Wdrożenie norm zrównoważonego rozwoju i certyfikacji zrównoważonego rozwoju może być trudne i kosztowne dla MŚP, w tym dla firm rozpoczynających działalność. [20]. Jednak posiadanie certyfikatu zrównoważonego rozwoju pozwala MŚP wyróżnić się na tle konkurencji, zwiększyć sprzedaż i dobrze prosperować na obecnym rynku. Dla niektórych małych firm, zwłaszcza dostawców dużych firm, certyfikacja może być obowiązkowa.

Ponadto, MŚP mogą umieszczać na etykietach swoich produktów oświadczenia dotyczące zrównoważonego rozwoju. Oświadczenia o zrównoważonym rozwoju to informacje wykorzystywane do wyróżnienia i promowania produktu w odniesieniu do jednego lub więcej z trzech obszarów zrównoważonego rozwoju. Powinny one jednak być zgodne z pewnymi zasadami i regulacjami [21].

Etykiety produktów mogą pomóc klientom w podejmowaniu bardziej zrównoważonych decyzji dotyczących zakupów, stanowiąc tym samym ważny instrument promowania zrównoważonego rozwoju.

Trzy filary zrównoważonego rozwoju. Źródło: www.wikimedia.org

3.5 Znaki ekologiczne

Oznakowanie ekologiczne to dobrowolna metoda certyfikacji i oznakowania ekologicznego, szeroko stosowana na całym świecie. Ekoetykieta identyfikuje produkty, co do których udowodniono, że są bardziej przyjazne dla środowiska w ramach określonej kategorii. Podczas gdy certyfikaty zrównoważonego rozwoju odnoszą się do przedsiębiorstw, ekoznaki pełnią tę samą funkcję w odniesieniu do produktów.

Oznakowania ekologiczne, znane również jako oznakowania środowiskowe lub zielone, są sposobem na pokazanie przez firmę, że podejmuje ona wysiłki w celu zmniejszenia swojego wpływu na środowisko. Informuje się o tym klientów poprzez umieszczenie logo oznakowania ekologicznego na produkcie, co stanowi dowód na to, że producent produktu spełnia kryteria oznakowania ekologicznego.

Oznakowanie ekologiczne pozwala firmom wykorzystać popyt konsumentów na towary przyjazne dla środowiska. Może także motywować je do poprawy ekologiczności produktów, co w efekcie prowadzi do zmniejszenia ich wpływu na środowisko.

Istnieje szeroka gama oznakowań produktów deklarujących korzyści dla środowiska. Indeks oznakowań ekologicznych obejmuje 455 oznakowań ekologicznych ze 199 krajów i 25 sektorów przemysłu (w sierpniu 2021 r.) [8].

Znaki ekologiczne dają firmom i nowym przedsiębiorstwom możliwość zasygnalizowania konsumentom, które produkty są bardziej przyjazne dla środowiska naturalnego niż ich substytuty. Mogą być bardzo dobrym narzędziem marketingowym i zapewnić przewagę nad konkurencją.

W kontekście europejskim rozwój oznakowania ekologicznego produktów jest częścią podejścia Zintegrowanej Polityki Produktowej [22]. Oznakowanie ekologiczne UE jest dobrowolnym oznakowaniem produktów i usług, których wpływ na środowisko został zmniejszony w całym cyklu życia. [23]. Kryteria oznakowania ekologicznego UE zachęcają producentów do projektowania produktów trwałych, łatwych do naprawy i recyklingu, do promowania innowacji i oszczędzania zasobów. Dla firm rozpoczynających działalność świetnym wyborem może być wykorzystanie kryteriów oznakowania ekologicznego UE jako wskazówek dotyczących najlepszych praktyk przyjaznych dla środowiska przy opracowywaniu produktów.

MŚP i mikroprzedsiębiorstwa planujące ubiegać się o oznakowanie ekologiczne UE otrzymują wsparcie w postaci informacji i specjalnych rabatów. [24].  Ponieważ oznakowanie ekologiczne UE obejmuje szeroki zakres grup produktów, wiele MŚP może zakwalifikować swoje produkty. Możliwe jest również złożenie wniosku dotyczącego nowej grupy produktów.

Źródło: https://ec.europa.eu/environment